Kożuchów – kościół filialny pw. Ducha Świętego

W II połowie XIII stulecia poza murami miasta na Przedmieściu Żagańskim założony został szpital pw. Świętego Ducha. Najstarszy z kożuchowskich szpitali był wielokrotnie uposażany przez książąt i mieszczaństwo. Hospicjum utrzymywało się ze stałych dochodów, czerpanych ze wsi Cisów, folwarków, jatek miejskich i kamienic, które przekazywano najczęściej z pobudek religijnych (forma pokuty, miłosierdzia czy zwykłej obawy przed zarazą). Pierwsze wzmianki o kościele szpitalnym pw. Świętego Ducha pochodzą z 1321 r. Świątynia powstała zapewne wcześniej i była budowlą o prostym układzie architektonicznym, tożsamym z obecną częścią prezbiterialną. Jego wnętrze nakrywał strop drewniany, zastąpiony na początku XVI wieku późnogotyckim sklepieniem sieciowym. Z okresu tej przebudowy pochodzi również zdobiony blendami szczyt wschodni. Prawdopodobnie w tym czasie (lub w XVIII stuleciu) kościół został powiększony o prostokątną nawę i dostawioną od północy do prezbiterium zakrystię. Kościół należał do kompleksu szpitala, który znajdował się na jego zapleczu. Teren między kościołem a szpitalem zajmował cmentarz. Całość terenu szpitala otaczał mur z bramą. W latach 1522-1524 w kościele sprawowali swoje pierwsze nabożeństwa luteranie. Później przejęli na swoje potrzeby kościół parafialny. W czasie wojny 30-letniej przedmieścia Kożuchowa były wielokrotnie palone przez walczące strony; wydarzenia te upamiętnione zostały wmurowaniem w ścianę kościoła kuli armatniej. W 1830 r. wzniesiono nowe zabudowania szpitala, wcześniej zlikwidowano przykościelny cmentarz. Ostateczna likwidacja szpitala nastąpiła w końcu stulecia, kiedy wzniesiono nowy obiekt przy ul. Szprotawskiej. Obecne wyposażenie kościoła pochodzi z czasów baroku; na uwagę zasługują dzieła malarskie Georga Starszego Lichtenfelsa, w tym obraz z panoramą Kożuchowa z XVII stulecia.

Źródła:

  1. Andrzejewski T., Szlaki kulturowe w Gminie Kożuchów, Kożuchów 2012.
  2. Kościół farny w Kożuchowie w świetle najnowszych badań, Kożuchów 2011.
  3. Kożuchów. Zarys dziejów, red. T. Andrzejewski, Kożuchów 2003.